ԱՌՅՈՒԾԸ

Կարդա՛ տեքստը և կատարի՛ր առաջադրանքները:

Առյուծը գազանների արքան է: Այդ «տիտղոսին» ոչ ոք չի կասկածում, և ոչ մեկը չի վիճարկում: Իսկ ինչո՞ւ հատկապես առյուծին է շնորհվել այդ տիտղոսը: Նա գիշատիչներից ամենաուժե՞ղն է: Հազիվ թե: Ուժով, կարելի է ասել, զիջում է վագրին: Ամենաճարպի՞կն է: Նույնպես՝ ոչ. Նա զիջում է ընձառյուծին: Գիշատիչներից ամենախոշո՞րն է: Դարձյալ ոչ. սպիտակ արջը 700-800 կիլոգրամ է կշռում, նույնիսկ վագրը, որ 300 կիլոգրամ է, ավելի խոշոր ու ծանր է: Հասուն արու առյուծի առավելագույն քաշը 230 կիլոգրամից ավել չէ: Եվ, համենայն դեպս, առյուծն է գազանների արքան: Եվ նա այդ տիտղոսը կրելու իրավունքն ունի: Ըստ երևույթին, առյուծին գազանների արքա են կոչել ոչ թե ուժի, այլ՝ կեցվածքի համար, վեհ ու հպարտ կեցվածքի և նույնքան վեհ ու հպարտ բնավորության համար: Առյուծը բաց տարածությունների բնակիչ է, չի թաքնվում դարանում ու սպասում որսի: Նա որսի վրա բացահայտ է գնում՝ իր մռնչոցով բոլորին նախազգուշացնելով, որ գազանների արքան որսի է ելել: Եվ ամեն մի կենդանի էակ դողում է այդ «արքայական մռնչոցից»: Բայց առյուծը նաև մեծահոգի է, երբեք չի ոչնչացնում կենդանիներին, եթե կուշտ է:

1․ Ինչո՞ւ է առյուծը համարվում գազանների արքա: Իր վեհ տեսքից և արքայական մռնչոցից։

2․ Դո՛ւրս գրիր առյուծին բնութագրող բառեր: Մեծահոգի, առաջատար, հպարտ

3․ Գրի՛ր հոմանիշները՝ արքա, խոշոր, վեհ, կասկածել: Արքա-Թագավոր, Խոշոր-մեծ, Վեհ-գերագույն, կասկածել – Տարակուսել

4․ Գրի՛ր հականիշները՝ ոչ, ծանր, խոշոր, մեծահոգի, ոչնչացնել, կուշտ: Ոչ-Այո, ծանր-թեթև, խոշոր-փոքր, մեծահոգի-փոքրոգի,ոչնչացնել-առաջացնել, կուշտ-սոված։

5. Ճարպկությամբ ո՞ւմ է զիջում առյուծը: Ընձառյուծին

6․ Տեքստից դո՛ւրս գրիր 5 բայ /գործողություն ցույց տվող բառ/։ չի Թաքնվում, չի ոչնչացնում , նախազգուշացնում է, զիջում է , չի կասկածում։

7․ Տեքստում գրված թվականները գրի՛ր տառերով։ Յոթ հարյուր, ութ հարյուր, երեք հարյուր, երկու հարյուր երեսուն։

8․ Նախադասության ընդգծված բառերին «ինչպիսի՞» հարցին պատասխանող լրացումներ ավելացրո՛ւ։ Դաժան որս, Ահագնատես մռնչոց, հարստամիտ արքա։

Նա որսի վրա բացահայտ է գնում՝ իր մռնչոցով բոլորին նախազգուշացնելով, որ գազանների արքան որսի է ելել:

9․ Լրացրո՛ւ բաց թողած տառերը․

Գաղտնիք, վայրէջք, պառկել, զարդարվել, արթնանալ

10․ Կազմի՛ր երեքական բառ հետևյալ ածանցներով՝

-վածք- ասածվածք, պատմվածք, գրվածք

-ային- Արևային, ամառային, համակարգչային

-ական- հունական, կենդանական, հասարակական

-ակ- Դռնակ, փչակ, գետակ

-եղեն- Բուլկեղեն, ձկնեղեն, հացեղեն

11․ Համացանցից գտի՛ր հետաքրքիր փաստեր առյուծի մասին, 3-4 նախադասությամբ ներկայացրո՛ւ։

Առյուծը համարվում է հովազների ցեղի չորս ներկայացուցիչներից է։

Առյուծների կերպարը մշակույթում ամենամեծ տարածումը գտած կենդանական խորհրդանիշներից է, որն ամենատարբեր ձևերով ուղեկցել է մարդկությանը՝ իր պատմության ամբողջ ընթացքում։19-20-րդ դարերի հետազոտությունների արդյունքում առանձնացվել են առյուծների բազմաթիվ ենթատեսակներ, որոնք գիտականորեն համընդհանուր կերպով ճանաչված են եղել մինչև 2017 թվականը։ 2008-2016 թվականների ուսումնասիրություններից ելնելով Բնության պահպանության միջազգային միությունը (ԲՊՄՄ) գոյություն ունեցող բոլոր ենթատեսակների միավորման արդյունքում առանձնացրել է երկու խոշոր ենթատեսակային խմբեր։

https://lminasyan.school.blog/category/%d5%b4%d5%a1%d5%b5%d6%80%d5%a5%d5%b6%d5%ab/ Սա իմ ամբողջ մայրենիի բաժինն է, ստուգեք այստեղ։

Նախագծի ընթացքը՝ 

Սովորողները մինչև մայիսի 15-ը տեսանյութի, ռադիոնյութի կամ պատումի միջոցով բլոգներում ներկայացնում են  իրենց սպասելիքները, ակնկալիքները Մայր դպրոցից՝ անդրադառնալով հետևյալ կետերին՝

• Իմ Հյուսիսը. Հյուսիսային դպրոցն ու ես – Մինչև հիմա ես չեմ մոռացել թե ինչպես եմ ես չորս տարի առաջ ընդունվում դպրոց և դպրոցից տուն վերադառնալ նույնիսկ չէի ցանկանում։ Ես միշտ կհիշեմ Իմ Հյուսիսային դպրոցը։
• Հյուսիսային դպրոցի յոթ հրաշալիքները – Սիրում եմ մեր բակը, եռանդով լե, սիրում եմ մեր Արտա-սահմանը, որի անունը միշտ իմ համար հանելուկ էր, Ցայտաղբյուրը, որի մոտ միշտ բուրում էր ծիրանենիների ծաղիկների բույրը, Փշատենու ծառը, որի տակ մենք շատ ենք սիրում նստել և ծիծաղելի պատմություններ պատմել, դպրոցի մուտքի պատը, որտեղ միշտ մողես ենք բռնել, Իմ դասարանը, որտեղ շրջապատումս միայն ընկերներ են և իհարկե Մեր պատշգամփները, որոնք միշտ օգնելեն քաղել հասուն և ջրալի ծիրանները։
• Մայր դպրոցն ու ես – Այո ես ծանոթ եմ մայր դպրոցին, որովհետև ես այնտեղ հաճաղում եմ կիթառի և ունեմ բարեկամներ որոնք սովորում են այնտեղ և ամեն անգամ պատմում մայր դպրոցից, նույնիսկ բազմազան ընկերներ։
• Ի՞նչ սպասելիքներ ունեմ Միջին դպրոցից։ Այսպես ասաց շատ, երբ ես պայուսակս հավաքած իջնում եմ աստիճաններից, կամ նոր դասավանդողները և նոր ավելացված դասերը։
• Որքանո՞վ եմ ճանաչում Մայր դպրոցը։ Ինչպես նշեցի բավականին մեծ չափով։
• Իմ ամենասիրելի վայրը Մայր դպրոցում – հսկայական մարզադահլիճը։։։

                                                                     Առաջադրանք 9
 
9.	Դու բարի կախարդ ես և որոշել ես կառուցել այնպիսի քաղաք, որտեղ կապրեն միայն երեխաները: Պատմի՛ր, թե ինչպիսին է լինելու  այդ քաղաքը, քաղաքի անունն էլ մտածի՛ր:

վայելիքաստան 

Մարդիկ մտածում են, թե ինչու՞ է վայելիքաստան, որովհետև այնտեղ ով ինչ ուզում անում է։ Երեխաների սիրելի բաներն են՝ կոնֆետները, խաղերը և դպրոց չգնալը, միայն խաղան ուտեն և զվարճանանն ուզածի չափ, իսկ նրանք այս քաղաք մտնելուց հետո նախօրոք ամեն ինչ իմանում են և առանց սովորելու արդեն կրթված են։ Իմ երկրում ամեն ինչ ապահով է , որովհետև կառուցված է ամպից։ Քաղաքում ամեն ինչ անվճար է և բոլորը ինչ ուզեն կարող են վերցնել։ Նրանց ատամները այս քաղաքում երբեք չի փչանում կոնֆետ ուտելուց, իսկ համակարգչային խաղեր խաղալուց աչքերը, իսկ դրսում խաղալուց երբեք չէն ընկնում։ Մեկը մյուսին նեղացնելուց հետո վայելիքաստանից երեք ամսով դուրս է մնում և դա է պատճառը, որ այդեղ ամեն ինչ խաղաղ է ։շ

Առաջադրանք 6

6. Գարնանային մի հանելուկ հորինի՛ր:

Շուտով ամառ է գալիս
Ծաղիկները գլուխ են տալիս
այն ամիսը ամռանն է կանչում
ապրիլից հետո է գալիս։

221

Երբ լեռնային տափաստաններից բարձրանում ենք դեպի խոտավետ մարգագետինները և գնում դեպի հավերժական ձյան սահմանը, կենդանական աշխարհը աղքատանում է: Մշուշապատ լեռնագագաթներին ամենից շատ վայրի ոչխարներն են ու մորուքավոր քարայծներ են լինում: Նրանք սիրում են կանգնել բարձր ժայռերի կատարներին ու նայել հեռու՝ անմատչելի սարերին ու դաշտերին: ն

224. Քաղցր, աղի, կծու, դառը, մեծ, երկար, բարձր — Բոլոր բառերը դրական ածականներ են:

Ավելի քաղցր, ավելի աղի, ավելի կծու, ավելի դառը, ավելի մեծ, ավելի երկար, ավելի բարձր — Այս բառերն էլ բաղդատական ածականներ են:

Ամենից քաղցր, ամենից աղի, ամեննից կծու, ամենից դառը, ամենից մեծ, ամենից երկար, ամենից բարձր — դրանք գերադրական ածականներ են:

Դրանց անվանում են համեմատական աստիճան, որովհետև համեմատում ենք:

225. Ամենավատ — ամենից վատ, վատագույն

Գեղեցկագույն — ամենագեղեցիկ, չքնաղագույն

Բարձրագույն — ամենաբարձր

Ամենաազնիվ — ազնվագույն

Ամենից հզոր — հզորագույն

Ամենից ահեղ — ամենաահեղ, ահարկու

Համեստագույն — համեստաբարո

Ամենահին — հնագույն

Ամենից ծանր — ծանրագույն

Ամենալուրջ — լրջագույն

Ամենից խոշոր — խոշորագույն

226.

Ամենահին (ամենից հին, հնագույն) բառարանը հնագիտական պեղումների ժամանակ Սիրիայում է հայտնաբերվել:

Աշխարհի ամենալայն (ամենից լայն, լայնարձակ) ծառուղին և ամենաերկար (ամենից երկար, երկարաձիգ) փողոցը Բուենոս Այրեսում են:

Մեր մոլորակի վրա հանդիպող ամենից հազվադեպ (ամենա հազվադեպ, հազվագյուտ) հիվանդությունը կուրու կամ ծիծաղի հիվանդություն է կոչվում:

Ամենից թանկ (ամենաթանկ, թանկագին) գիրքը 1455թ. Գուտենբերգ (առաջին տպագրիչն է) տպագրած Աստվածաշունչն է, որի մեկ օրինակի համար 1926թ. երեսունհինգ հազար դոլար են վճարել:

1. Կարդա՛ Ղ․ Աղայանի «Հնարագետ ջուլհակը» պատմվածքի երկրորդ  մասը: ✅
2. Կատարի՛ր պատմվածքի տակ գտնվող առաջադրանքներից 1-ինը, 2-րդը (միայն երկրորդ մասի)։
3. Վերնագրի՛ր երկրորդ մասը: Քաղաքի ուրախություն
4. Մտածի՛ր և գրի՛ր հարցեր երկրորդ մասի վերաբերյալ:

Ինչու՞ ջուլհակն իր հետ վերցրեց հավ և սխտոր։

Ձեր կարծիքով դերվիշը ճի՞շտ պահեց իրեն։

Ի՞նչ է ջուլհակը։

Թաագավորը լա՞վն էր, արժի իրեն ենթարկել քաղաքը, ինչու՞։

Բոլորս գիտենք որ մարդիկ քայլում են հատակի վրա, իսկ ի՞նչ կլիներ եթե հատակը լիներ երկնքում։ Երկնքում ամպեր չկային, այդ թվում և անձրև։ մարդկանց աշանանքն էր պատրաստել օդապարիկներ , ավելի շուտ րենկիրապադօ¹ հողից հող ճամփորդելու համար։ ձվածեղ պատրաստելիս ընդամենը ձուն նետում են դեպի վերև, որպեսզի հանկարծ մեր գլխներին ձու չընկնի: Երեխաները բակում խաղում էին, իսկ մեծահասակները իրենց գործով լուրջ զբաղված էին։ Սկզբից Օդադերձակները կարում են օդակտորը, օդամանստանի օդալցակայանից ուղարկվում են արկղներ մարաօդապար քաղաք, ապա օդապարանագործները պարան են գործում և զամբյուղ, իսկ միացաօդերը թռչում են Օդրոթ քաղաքի օդալցակայանը և արդեն հավաքում օդապարիկը։ Սկզբում զամբյուղից կապում են պարանները ապա ամրացնում օդակտորը, հետո տեղադրում գազով լի արկղիկը և օդապարիկը պատրաստ է։ Օդապարիկները ուղարկվում են օդապարակայան, ապա ամրեցնում են հատուկ համարներ ինչպես մեքենաներին և դրվում են վաճառքի։

մաս 2. ասեմ իմանաք

Ինը տարեկանից ավել երեխաները եթե ցանկանումմ են օդապարիկ վարել, պետք է մոտենալ օդագրանցում։ Սկզբից հարցնում են անուն-ազգանուն, ապա վերձնում են մարդու ձեռքը, թաթախում օդանաքի մեջ և տպում ձեռքը թղթին։ Թուղթը քառասուն վարկյանից, օդանաքի չորանալուց հետո ուղարկում են օդապարակայան, հետո ընտրում են օդապարիկ, գրանցում համարը, ապա վերձնում են սարք որը տեղադրվում է օդապարիկի նեսում, սարքի մեջ դնում են ձեռքի տպածը, իսկ այն վարելու համար հարկավոր է տիրոջ ձեռքը։ Ձեռքը դնում է սարքի վրա, հետո գազի արկղիկից կախվում է պարան, որը քաշելիս օդապարիկը կբարձրանա։ Հանցագործները հրաժարվում են գողանալ օդապարիկները, որովհետև ոչ ոք չի կարող վարել ուրիշի օդապարիկը ՝ սարքի հնարավորությամբ, երկրորդ այն որ ում թեկուզ հաջողվի այն վարել ինչ – որ ձևերով, օդապարակայանը արկղիկի մեջ եղադրված տեսախցիկի շնորհիվ ստուգում է տվյալենրը, եթե տերն է ուրեմն լավ է , եթե ուրիշ մեկը ՝ տանում են դատի, սուտի օդաստուգիչով։ Օդաստուգիչը կապում են մարդու մատից, և նա պատմում է եղածը, եթե ճիշտ է կանաչում է, եթե սխալ մարդու միտքը կարդում է, գրում էկրանններին և կարմիր լույսը առաջ տալիս, դրանից հետո մարդուն ըստ հանցանքի նետում են բանտ 56 տարով, մինչև իր սև օրը։

մաս 3. Մի քիչ պատմեմ

Ես գիտեմ, որ դուք ասում եք, որ օդապարիկը որ ծակվի կամ անորրակ լինի, ի՞նչ կլինի։

Գիտեք, առաջին մասում իմացաք, որ տեսախցիկ կա արկղիկի մեջ։ Օդապարիկով կարող եք բարձրանալ երեք կամ հինգ կիլոմետր բարձրություն գետնից հաշված, ասեմ, որ օդապարիկի վրա նշվում է թե քանի մետր եք բարձրացել (միայն օդաստանում)։ Երբ մարդիկ նկատում են, որ մետրերը բարձրից նվազում են սեղմում են կոճակին և օդահսկիչների մոտ շտապ զանգի ձայեր են լավում, հետո ճիշտ հինգ վարկյանից օդահսկիչները լինում են տեղում և ամեն ինչ շտկում։ Կա նախօրոք կրթություն։ Օդադպրոցներում Առաջին դասարաններում սովորում են տառեր ինչպես միշտ, երրորդ դասարանու երբ լիարշեք իմր թռչելու համարանում են տառերը և գրելը ու կարդալը, սովորում են օդապարիկների մասին, ճիշտ վարելու և օգտվելու մասին։ Փորձառուները օգտվում են ուսուցողական օդապարիկներից, որով հնարավոր է թռչել ընդամենը վեցից յոթ մետր, ապա հմուտանալով փոխում են օդապարիկները ավելի բարձ տռչելու համար։ Արդեն տաս տարեկանում կարող են վարել մեծ օդապարիկներ և կարող են գնել իրենց անձնականը, իսկ ուսումը ավարտելուց հետո եթե ստանում են լավ գնահատականներ, դպրոցը իրենց տասնամյակին անվճար նվիրում է օդապարիկ։ Այս քաղաքում լինում են դեպքեր, երբ ձյան փոխարեն նույձ է գալիս։ Նույձը մորիի և բանանի, ելակի և ապուխտի, կաթի և շոկոլադի համերի փաթիլներ են, ամեն մեկը իմ նշած համերից մեկն է։ Այսպես ասեմ, որ մարդիկ հենց այդպես չէն իմանում որ փաթիլը ինչ համի է, դրա համար երբ ագահները դույլով աթիլներ են վերձնում, փաթիլները հալչում են և հոտած մսի համ է գալիս, իսկ ինչպես ասում են լավին լավն է սպասում, այնպես խելացիներն ուղակի լեզուն պահում են ձյան տակ և վայլում համերը։

մաս 4․ Այն պահը․․․

Գիտեմ գիտ եմ , ամեն մարդու երազանքի քաղաքն է, բոլորը այս պատմությունը կարդալուց հետո երազում են հայտնվել այնտեղ, սակայն ոչ ոքին չի հաջողվել հայտնվել այդ արդար և խստաբարո քաղաքում, միայն հնարավոր է դիտել այն այնքան մինչև քնելը։ Ամեն մի տարվա եղանակին, կամ ամեն օր, տարբեր բաներ կտեսնես, մի օր կտեսնես, որ երեխաները ծառետնակ են պատրաստում, կամ մեծահասակները օդախաղի համար դաշտ են պատրաստում։ Օդախաղը հետաքրքիր խաղ է, որտեղ մարդիկ խմբերի են բաժանվում և վերձնում ռետինները։ Աջ կողմը կանաչ ռետինները, ձախը ՝ կարմիր։ Շարք են կազմում, ապա մեջտեղում նստում է ամեն խմբից մեկեդինը մարդ։ Սկզբում կանաչները ռետինը նետում են մեջտեղում նստած իրենց թմակցին և ասածվածք ասում մինչև իր ռետինը թմակցի ձեռքում է, տրվում է տաս վարկյան ասելու համար։ Մինչ նետելը երկու մեջտեղի կանգնածները հերթով ասում են թեման, օրինակ ՝ արջ, իսկ կանաչները պետք է արջի մասին ասածվածք ասեն, օրինակ ՝ արջը յոթ երգ գիտի յոթն էլ մեղրի մասին, կամ կարմիր թմակիցը ասում է ՝ կով, պետք է թմակիցներից մեկը կով բառով ասածվածք ասի ՝ կարմիր կովը կաշին չի փոխի և այլն և այլն։ Ինչքան ասածվածքը թեմային մոտիկ եղավ, մեջտեղում կանգնած թմակիցները ասում են քանի քայլ մոտենան , ով հասավ մեջտեղին նա հաղթում է և նստում մեջտեղում, իսկ խաղը նորից է սկսում։ Կամ մի օր տեսնում եք օդապատմիչը հեքիաթ է պատմում, կամ օդապարարը պար է սովորացնում օդային ու շատ այլ հետաքրքիր բաներ։ Մեկ էլ հանկարծ մի գորտ ցատկեց ջուրը և ամեն ինչ չացավ, դու մի ասա ես ուղակի նայում էի լճակի մեջ և ամեն ամեն ինչ թարս տեսանում և հորինում, բայց ես այն քաղաքում էի որոշ ժամով, ես չէի հասկանում, թե դա երա՞զ է թե ոչ, սակայն հրաշքին հավատալը ամոթ չէ։ Հավատացե՛ք, գուցե և դուք հայտնվեք այնտեղ իմ նման։

րենկիրապադօ – օդապարիկի թարս ձևը

163

Գոյականներ

կաղնի,

գետ,

բուք,

ճշմարտություն,

Գայանե,

տուն,

կատու,

կաղամբ,

հեռուստացույց,

Հայաստան,

աղջիկ,

վարդ,

Վարդուհի,

լիճ,

ալիք,

հեծանիվ,

պատմություն,

մարտ,

մարտակառք,

կառապան,

թռչուն,

թռիչք,

գարուն,

արև

Ածականներ

Հայտնի,

մեծ,

կանաչ

, բարի,

տգեղ,

անտուն

, բարկացկոտ,

գունավոր,

խակ,

հետաքրքիր,

հզոր

, բարձր,

ալ,

պատմական,

հմուտ,

մարտական,

եռանիվ,

խիզախ

, բարի,

բարեկամական,

շքեղ,

գարնանային,

արևոտ,

երկար,

փշոտ:

164

Ա խումբ- ածականներ

Բ խումբ – բայեր

165

Կանաչ – ածական

կանաչում է – բայ

ուղիղ – ածական

ուղղիր – բայ

բարի – ածական

բարիացավ – բայ

գեղեցիկ – ածական

գեղեցկանում է- բայ

գոռոզ – ածական

գոռոզանում է – բայ

166

գոյականներ

ծաղիկ

ճամացույց

ջուր

սար

մարդ

երեխա

նավաստի

օձ

ամպ

ինքնաթիռ

առվակ

գարուն

թիթեռ

պահակ

նավակ

հատիկ

բայեր

վազել

թրթռալ

թիավարել

ջրել

գնալ

լողալ

վազվզել

սողալ

իջնել

բացվել

չխկչխկան

գոռգոռալ

բարձրանալ

պահել

ոսկեզօծել

Ածականներ

ջինջ,բուրավետ,մեծ,ջրոտ,ծաղկավետ, հրաշալի,մաքուր,ճկուն, սև,պայծառ,սպիտակ, գաղտնի, ոսկեզօծ, երկաթյա։

Մի գարնան առավոտ

Լինում է փղերի ընտանիք, ճարպո՜տ-ճարպոտ,

չորսոտանի, պոչ երկար ՝ հենց փղի,

էլ ականջներ և ժանիքներ,

Այ քեզ կրակ, կարճ կնճիթ ունեն։

Մինչ այդ կյանքը վառ էր,

մինչև փիղը դարձավ հասուն,

իր բախտ կյանքին

պետք է գնա խոր ջունգլիներ ՝ սալոր հավաքելու։

քայլեց քայլեց երկար – բարակ

գնաց գնաց կարճ ու հաստ

թե մի կոկորդիլոս ճամփին ելավ

— Վախ, խորովածս եկավ

և բռնում է փղի կնճիթը

ձգու՜մ ձգում

և փիղն է ասում․

— բանց թոխ Քինթս, չէնմ կարունմ խոնսամ

Այսպես այնքան ձգեց կոկորդիլոսը մինչև

ՃՏ!!!

Երկա՜ր կնճիթ, էլ չասեմ երկար

շաատ երկար

այսպես կնճիթով

ծնվեց թոռ ու ծոռ

գնաց հասավ մինչև օրս երկար կնճիթով էակները․․․